Son dönemlerde Türkiye’de de yüksek ilgi görmeye başlayan bir tarım ürünü olarak Yaban Mersini özellikle antioksidan ve düşük şeker oranına sahip özelliğiyle tüketici tarafından da talep edilir hale gelmektedir. Durum böyle olunca uzman bilgi ve işletmecilik gerektiren bu üretim kolunda küçük üreticilerden ziyade yatırım gücüne sahip, üretim tekniğine, piyasa bilgisine hakim ve kaynakları optimize etme performansına sahip işletmeciler sürece dahil oluyor. Antalya’da da bu alanda önemli yatırımlar gerçekleştirildi ve gerçekleştirilmektedir, hatta yatırımlar sahil kesimde daha da artacak görünüyor. Yaban mersini ya da son zamanlarda İngilizce’de ki karşılığı ile Mavi yemiş (blueberry) olarak marketlerde, pazarlarda tüketicilere sunuluyor.
Dünya ve Türkiye’de Yaban Mersini Üretimindeki Gelişmeler
Mersin bitkisi, özellikle Akdeniz ikliminin hakim olduğu Ege, Marmara ve Akdeniz bölgesinin sahil kesimlerinde doğal olarak yetişen bir meyvedir. Mersin bitkisinin (Myrtus communis L.) beyaz renkli olanı murt ve hambeles gibi isimler altında piyasada yer almaktadır. Buna göre Akdeniz sahil kesiminde mersin doğal olarak yetişmekte ve genellikle iri meyveli olan beyaz renkli ve Hambelis adıyla bilinen çeşidi yaygın olarak yetiştirilmektedir. Yüksek antioksidan özelliğinden dolayı diğer siyah renkli meyvelerde olduğu gibi siyah mersine ve yaban mersini adıyla bilinen mavi yemişe talep artmaktadır (Uzun vd., 2014). Bu nedenle yurtdışından getirilen materyallerle bahçeler kurulmaktadır.
Dünya geneline bakıldığında toplam 823 bin ton yaban mersini üretildiği görülmektedir. Dünya toplam yaban mersini üretiminin %38’ini üreten Amerika Birleşik Devletleri, yılda 309 bin tonluk üretimle dünyanın en büyük yaban mersini üreticisi durumunda bulunuyor. ABD’yi Kanada 176 bin ve Peru ise 142 bin ton üretimle izlemektedir (Atlasbig, 2022). Dolayısıyla ilk 3 ülke toplam dünya üretiminin 3/4’ünden fazlasını üretmektedir. İlk iki sıradaki Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada dikkate alındığında, yani kuzey Amerika kıtası toplam dünya yaban mersini üretiminin %50'den fazlasını üretmektedir.
Yine 10 bin tonun üzerinde üretim yapan ve ilk 9’da yer alan ülkeler, toplam üretimin %96’sını üretmektedir. İlk 10 ülke içerisinde yer alan 6 ülke ise Avrupa ve Akdeniz ülkeleridir, ancak bunların toplam dünya yaban mersini üretimindeki payı ise sadece %16’dır. Bu 6 ülke içerisinde 53 bin ton üretimle İspanya ilk sırada olup, Polonya(35 bin ton), Almanya (15 bin ton), 11’er tonla Portekiz ve Hollanda ve Fransa (8 bin ton) takip etmektedir. Son sırada yer alan Macaristan’ın yaban mersini üretim miktarı ise 40 tondur.
Üretim istatistiklerinde yer alan toplam 32 ülke içinde yaban mersini üretimi olmasına karşın Türkiye yer almamaktadır. Oysa ki son yıllarda kurulan yeni üretim tesisleriyle birlikte Türkiye üretiminin yıllık 600 ton kadar olduğu ve bunun 1/3’ten fazlasının Antalya’da üretildiği tahmin edilmektedir (Yıldız, A., 2023). Bu veri dikkate alındığında Türkiye’nin yaban mersini üretiminde ilk 20 ülke içinde olduğu söylenebilir.
Burada söz konusu ülkelerdeki verim miktarında geniş bir değişim aralığı vardır. Bu ülkeler arasında en yüksek verim değerine sahip olan ülke 16,5 ton/ha ile Peru’dur. Bunu 13,2 ton/ha ile İspanya ve Meksika (11,3 ton/ha), İtalya (9,7 ton/ha), Amerika (7,4 ton/ha) ve Özbekistan (7,1 ton/ha) izlemektedir. En düşük verime sahip ülke ise hektardan 1 ton yaban mersini elde eden Macaristan’dır.
